در راستای ارائه کمک‌های روان‌شناختی به آسیب دیدگان و بازماندگان فاجعه منا «ستاد امداد و مشاوره روان‌شناختی به آسیب دیدگان و خانواده ها» با همکاری سازمان بهزیستی کشور، وزارت بهداشت و جمعیت هلال احمر، در سازمان نظام روان شناسی و مشاوره با ریاست جناب آقای دکتر الهیاری به عنوان رئیس سازمان نظام روان شناسی و مشاوره تشکیل و شروع به فعالیت کرده است. هدف از تدوین این دستورالعمل، ارائه حمایت های روانی-اجتماعی و کمک‌های روان‌شناختی به آسیب‌دیدگان فاجعه منا است. گروه‌های آسیب دیده در فاجعه منا که نیاز به سطوح مختلف کمک‌های روان‌شناختی دارند عبارتند از:
صدمه دیدگان و مجروحین حادثه منا
شاهدین و حاضرین در صحنه
خانواده و بازماندگان کشته شدگان و مفقودین فاجعه منا
عموم مردم کشور که در این مدت به صورت مستقیم و غیرمستقیم درگیر فاجعه بوده اند و احتمالا به کمک های روان شناختی نیازمند باشند.
کارکنان و فعالان هلال احمر، بعثه و سازمان حج و اوقاف که از زمان بروز حادثه تا شناسایی مفقودین و بازگرداندن کلیه حجاج از عربستان به کشور نقش و حضور جدی داشته اند و نیازمند مداخلات روان شناختی هستند.
شایع‌ترین نیازهای بازماندگان و آسیب‌دیدگان در این فاجعه که ضرورت دارد بطور جدی بدان توجه شود:
اطلاع از وضعیت سلامتی خانواده و بستگان
اطلاع از وضعیت امداد رسانی
نیاز به مشاوره وکمک‌های روانی توسط دوستان وآشنایان، امدادگران، روحانیون و مسئولین
درخواست بستگان نزدیک مبنی بر دیدن جنازه و برگزاری نماز میت و مراسم سوگواری و وداع
نیاز به دورهم جمع شدن بستگان جهت همدلی و سوگواری
اقدامات اساسی درشرایط حاد پس از بحران منا:
امداد روانی مقدم بر روان درمانی‌های رایج است.
در شرایط بحران و در حین تلاش‌های امداد و نجات، نقش حرفه‌ای‌ها و غیر‌حرفه‌ای‌ها تا حدودی مشابه است.
هردو گروه تلاش کنند تا بازماندگان تسکین پیدا کرده و احساس آرامش و راحتی کنند، آگاهی آن‌ها جهت داده شود و نسبت به بهبود وضعیت درآینده اطمینان حاصل کنند
راهنمایی‌ها و جهت‌دهی‌های بازماندگان باید مستقیم، مشخص و عملیاتی باشد.
هدف کمک‌های اولیه روان‌شناختی تسکین دادن و فرونشاندن دامنه‌ی رنج‌آور هیجانات و پاسخ‌های فیزیکی تجربه شده توسط افرادی که دچار فاجعه شده‌اند.
این واکنش‌ها شامل ترکیبی از گم‌گشتگی و ترس است.
روش‌های یاورانه در مرحله‌ی تسکین؛ تماس جسمانی، انبساط عضلانی و تنفس عمیق است. این روش‌ها موجب آرمیدگی و کاهش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک و افزایش فعالیت سیستم عصبی پاراسمپاتیک و به دنبال آن کاهش علائم ترس و هراس می‌شود.
تکرار ذکر، تنفس عمیق و درازکشیدن از روش‌های رایج در بکارگیری فنون تسکین است.
دستورالعمل‌ها و پروتکل های اجرایی
1- در اسرع وقت در استان یا شهرستان یک گروه هماهنگی برای انجام خدمات سلامت‌روانی و حمایت‌های روانی اجتماعی بین‌ِبخشی را تأسیس یا فعال کنید(لازم به ذکر است چنین گروهی تحت عنوان گروه های فوریتی طرح محب در سراسر کشور زیر نظر سازمان بهزیستی کشور فعال می باشد که به ارائه خدمات مشاوره ای و حمایت های روانی اجتماعی در حوادث و بلایا می پردازد).
2- هماهنگی های لازم بین بخشی به عمل آید تا به سه شکل عمده در این بحران، مداخلات صورت گیرد:
الف- راه اندازی تلفن‌های اضطراریتا آسیب دیدگان بتوانند در صورت نیاز به طور 24 ساعته تلفنی تماس حاصل نمایند.
ب- راه اندازی و معرفی مراکز بحران که از پیش تعیین شده اند و افراد حرفه ای و آموزش دیده در انجا حضور داشته تا آسیب دیدگان در صورت نیاز بتوانند به آنجا مراجعه حضوری داشته باشند.
ج- مشاوره‌ی امدادی، که در آن یاوران حرفه‌ای( روان شناسان، روانپزشکان و مددکاران اجتماعی آموزش دیده در زمینه مداخلات روانی اجتماعی) به محض نیاز آسیب دیدگان برای فراهم آوردن حمایت و آرامش موقت و فوری به کمک آسیب دیدگان بشتابند.
د- امداد به فاجعه‌زدگان، که در آن تیم ها و گروه‌هایی شامل یک نفر روحانی سرشناس ، یک تا دو نفر از مسئولین استان یا شهرستان، کارشناس مسئول طرح محب، یک نفر روان شناس آموزش دیده و یک نفر مددکار برای ارائه‌ی خدمات به آسیب دیدگان، به منزل، بیمارستان، فرودگاه و ... اعزام شوند.
3- در اسرع وقت نسبت به شناسایی همه افراد آسیب دیده و در معرض خطر اقدام نمایید.
4-هماهنگی‌‌های لازم برای برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌ها را به‌عمل آورید:
5-اطلاعات کلیدی مربوط به سلامت‌روانی و حمایت روانی اجتماعی را جمعآوری و تحلیل کنید.
6- در گزینش داوطلبان و همکاران ( از جمله خانواده های آسیب دیدگان که داوطلب همکاری در امدادرسانی روانی هستند) برای ارائه کمک های اولیه روان شناختی، از افراد مطلع و پاسخگو استفاده کنید. این کارکنان باید شرایط خاصی باشند.
7- تیم اطلاع‌رسانی و ارتباطی و مدیریت رسانه را تشکیل دهید.
8- تعیین کنید چه اطلاعاتی در زمینه‌ی روش‌های مثبت کنارآمدن و سازگاری در میان جمعیت آسیب‌دیده وجود دارد.
9-گسترش اطلاعات در زمینه‌ی روش‌های مثبت کنارآمدن و سازگاری را با سازمان‌ها و واحدهای مربوطه هماهنگ و برنامه‌ریزی کنید(برای کسب اطلاعات بیشتر به پیوست مراجعه شود).
10- برای ارائه حمایت های روان شناختی از رهنمودهای مورد نیاز و اساسی در مداخلات روان‌شناختی در بحران‌ها که پیوست می باشد، استفاده شود.
11- برای ارجاع افراد آسیب‌دیده و نیازمند خدمات تخصصی روان شناختی به پروتکل پیوستی مراجعه شود.
12- حین و پس از ارائه خدمات روان شناختی و حمایت های روانی-اجتماعی، اقدامات مناسب و لازم برای انجام تحقیقات و پژوش های علمی در زمینه وضعیت روانی آسیب دیدگان و ... با در نظر گرفتن اصول اخلاقی و رعایت اصل رضایت آگاهانه اقدامات لازم به عمل آید. در این راستا گروه های علمی متشکل از افراد محقق و امین تشکیل تا همزمان به جمع آوری داده های لازم اقدام نمایند. لازم است طرح های تحقیقاتی از قبل تهیه و به تصویب گروه هماهنگی و ستاد امداد مشاوره برسد.
12-برقراری ارتباط و تماس روان شناختی و ایجاد سریع روابط تعاملی و همکاری در اولویت فعالیت های امدادی است.
13- شناسایی مشکلات و نیازهای روان شناختی آسیب دیدگان و بازماندگان فراموش نشود.
14-کمک به آسیب دیدگان و بازماندگان در شناسایی، توصیف و پذیرش احساس‌ها و واکنش ها و همچنین شناسایی و کمک به روش های سازگاری بازماندگان و ارائه روش های سازگارانه مثبت از وظایف اصلی تیم روان شناختی است.
15- بازگرداندن عملکرد طبیعی از طریق پیاده‌سازی و اجرای برنامه های عملی به کنار آمدن مثبت بازماندگان کمک شایانی خواهد کرد.
16- برنامه های پیگیری وضعیت آسیب دیدگان و بازماندگان از برنامه های مهم و ضروری پس از ارائه خدمات روان شناختی است تا بازماندگان احساس نکنند مورد غفلت و فراموشی قرار گرفتند.
تهیه و تلخیص: دکتر خسرو محمدی؛ برگرفته از کتاب "راهنمای جامع سلامت روانی و حمایت های روانی اجتماعی در بلایا و وضعیت های اضطراری" نوشته دکتر خسرو محمدی
آغاز...
مشخصات مدیر وبلاگ
عناوین یادداشتهای وبلاگ
بایگانی
دسته بندی موضوعی
